ماسک تنفسی؛ در واقع پوششی تمیز و بهداشتی است که روی دهان و بینی گذاشته می‎شود. به طور کلی استفاده از ماسک برای این است که نحوه ارتباط ما با هوای اطراف کنترل شود.

سؤالی که در هنگام خرید ماسک برای ما پیش می‎آید این است که کدام ماسک تنفسی برای من مناسب است؟ به عبارت بهتر چگونه می‎توانم ضمن حفظ سلامتی، کمترین هزینه را برای تأمین ماسک داشته باشم؟

اگر به دنبال پاسخ این سؤال هستید، حتماً تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

در این مقاله تلاش کرده‌ایم ضمن معرفی کامل تمام ماسک‎های تنفسی مورد نیاز شما، انواع مختلف ماسک را معرفی کنیم و مزایا و معایب هر یک را ذکر کنیم تا شما با اطلاع کامل از جزئیات و مشخصات هر ماسک اقدام به خرید نمایید.

ماسک تنفسی چیست؟

ماسک تنفسی وسیله‌ای پوشیدنی است که برای محافظت از فرد در برابر استنشاق مواد خطرناک و زیان‌آور طراحی شده است.

در اغلب موارد زدن ماسک برای این است که از ورود ذرات ریز ناخواسته (گردوغبار، باکتری، ویروس و …) به داخل دستگاه تنفسی جلوگیری شود. اما گاهی نیز زدن ماسک برای جلوگیری از انتشار ویروس‌های موجود در بازدم بیمار است.

این ماسک ها گاهی برای گرد و غبار مورد استفاده قرار می‎گیرند، اما بیشتر برای جلوگیری از ورود ناخواسته ذرات آلاینده، ویروس و باکتری به بدن انسان مورد استفاده قرار می‎گیرند؛ در واقع بیشتر جنبه بهداشتی و پزشکی دارند.

چرا باید از ماسک تنفسی استفاده کنیم؟

ماسک‎های تنفسی که بر روی دهان و بینی ما قرار می‎گیرند، نقش بسیار بزرگی در جلوگیری از انتشار ویروس‎ها در جامعه دارد. در برخی کشورها مانند ژاپن، هر فرد به محض این که علائم سرماخوردگی (عطسه و سرفه) را در خود احساس می‎کند با ماسک در جامعه ظاهر می‎شود تا از ابتلای دیگران به سرماخوردگی جلوگیری شود.

در کشور ما امروزه ماسک‎های تنفسی بیشتر برای مقابله با ویروس کرونا استفاده می‎شود.

طبق تحقیقات انجام‌شده، زدن ماسک به تنهایی، احتمال ابتلا به کرونا را دست‌کم 30 درصد کاهش می‌دهد. همچنین اگر فرد سالم و بیمار هر دو از ماسک استفاده کرده باشند، خطر سرایت کووید-19 از بیمار به شخص سالم کمتر از 2 درصد است.

انواع ماسک تنفسی

ماسک‌های تنفسی نیز مانند دیگر محصولات بهداشتی انواع مختلفی دارند و بر اساس معیارهای متفاوتی تقسیم‌بندی می‎شوند.

در این بخش می‎خواهیم سیر تا پیاز دسته‌بندی‌های ماسک تنفسی را برایتان شرح دهیم:

انواع ماسک تنفسی بر اساس استفاده از فیلتر

یک از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های این نوع از ماسک‎ها (که روی دهان و بینی افراد قرار می‎گیرند) بر اساس استفاده یا عدم استفاده از فیلتر تنفسی در ماسک است. در برخی کاربردها نیازی به استفاده از فیلتر در ساخت ماسک نیست و وجود تنها یک لایه محافظت‌کننده کافی است. اما در برخی کاربردها شما می‎بایست از ماسک‎های فیلتر دار استفاده کنید.

ماسک ساده (جراحی)

این ماسک‎ها ابتدایی‌ترین و ارزان‌ترین انواع ماسک تنفسی هستند. در ساختار این ماسک‎ها از فیلتر استفاده نشده است و در نتیجه برای کاربردهایی نظیر محافظت از شما در برابر ویروس کرونا قابلیت چندانی ندارند.

البته اگر فرد به ویروس کرونا مبتلا باشد و قصدش از استفاده از ماسک جلوگیری از آلوده کردن محیط و اطرافیان باشد، این گونه ماسک‎ها هم می‎توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

علت نام‌گذاری این ماسک به ماسک جراحی این است که کادر درمان در زمان عمل جراحی از این ماسک استفاده می‎کنند تا از خروج و پرتاب باکتری از دهان و بینی آن‎ها در زمان جراحی جلوگیری شود.

این ماسک برای محافظت از فردی که آن را پوشیده طراحی نشده است و نسبت به ماسک‎های دیگر محافظت کمتری دارد.

با توجه به این که معمولاً این ماسک‎ها آن‌قدر روی صورت محکم نمی‌شوند که هوا از دور و اطراف آن‎ها وارد نشود، برای آن‎ها تست نفوذ هم طراحی نشده است.

بزرگ‌ترین مزیت این ماسک‎ها را می‎توان قیمت بسیار پایین آن‎ها دانست و بزرگ‌ترین ضعف آن‎ها هم عدم محافظت از شما در مواردی نظیر ویروس کرونا است.

نکات مهم در استفاده از ماسک‎های تنفسی جراحی

– ماسک جراحی شما را از آلودگی کامل حفاظت نخواهد کرد.

– در صورتی که ماسک با بزاق یا مایعات دیگر بدن مرطوب شد می‎بایست آن را تعویض کنید.

– ماسک‌های جراحی یک‌بارمصرف بوده و نباید شستشو یا ضدعفونی شوند.

– ماسک تنفسی یک وسیله کاملاً خصوصی است و نباید آن را با دیگران به اشتراک بگذارید.

– بعد از استفاده، ماسک را درون یک سطل زباله درب‌دار بیندازید و یا درون پلاستیک دربسته قرار داده و دور بیندازید.

ماسک تنفسی فیلتر دار

ماسک‎های فیلتر دار برخلاف ماسک‎های ساده برای محافظت از فرد استفاده‌کننده ساخته شده است. این ماسک‎ها قابلیت فیلتر کردن هوای ورودی به دهان و بینی را دارند و می‎توانند مانع از ورود عوامل ناخواسته به ریه‎های فرد شود.

فیلتر ماسک می‎تواند در ساختار ماسک تعبیه شود؛ مانند ماسک سه لایه که یک لایه آن فیلتر است. گاهی هم ممکن است فیلتر ماسک قابل تعویض باشد. در این موارد می‎توان فیلتر ماسک را پس از مدت زمانی با یک فیلتر دیگر تعویض کرد و نیازی به دور انداختن ماسک نیست. این کار بیشتر در ماسک‎های غیر یک‌بارمصرف مانند ماسک های پارچه ای انجام می‎شود.

انواع ماسک تنفسی از نظر شکل ظاهری

ماسک‎های تنفسی از نظر شکل ظاهری انواع مختلفی دارد. در ادامه انواع مختلف این ماسک‎ها را معرفی می‌کنیم.

ماسک‎های کاغذی یا ساده

این ماسک‌ها از یک لایه یک‌بارمصرف و دو کش در دو طرف آن تشکیل شده است. این ماسک‌ها یک‌بارمصرف هستند و بعد از هر بار استفاده می‎بایست درون سطل زباله درب‌دار انداخته شوند.

ماسک سه لایه

این ماسک‌ها ظاهری مشابه ماسک‌های کاغذی دارند.

اما تفاوت مهم آن‎ها با ماسک ساده این است که بخشی که روی دهان و بینی را می‌پوشاند، از سه لایه تشکیل شده است.

در واقع این ماسک‎ها جزء ماسک‌های فیلتر دار محسوب می‌شوند و برخی از آن‎ها دارای استاندارد N95 هم هستند که نشان‌دهنده حفاظت از استفاده‌کننده در برابر ورود ویروس‌هایی نظیر کرونا است.

این ماسک‌ها خطر ابتلای شما به ویروس در هوای آلوده را تا 70 درصد کاهش می‌دهند. در صورتی که هم بیمار و هم شما از این ماسک استفاده کنید، خطر ابتلا زیر 2 درصد است.

ماسک سوپاپ دار

این ماسک‎ها پس از شیوع ویروس کرونا و به اشتباه در بین مردم به ماسک N95 معروف شدند.

بسیاری از ما گمان می‎کنیم که بخش دایره‌ای (در برخی مدل‎ها مربعی) روی این ماسک‎ها فیلتر این ماسک‎ها است، در حالی که چنین نیست و N95 یک استاندارد است و ربطی به ظاهر ماسک ندارد (بسیاری از ماسک‎های سه‌لایه هم دارای استاندارد N95 هستند). این بخش تنها یک سوپاپ یک‌طرفه است که نقش زیادی در راحتی تنفس فرد دارد.

وظیفه سوپاپ در ماسک‎های سوپاپ دار این است که در هنگام بازدم فرد، راه را برای خروج هوا باز می‎کند؛ اما در هنگام دم راه هوا را می‎بندد و هوا تنها از طریق بخش‌های دیگر که مجهز به فیلتر است وارد دستگاه تنفسی می‎شود.

ماسک‎های تنفسی سوپاپ دار که دارای استاندارد N95 باشند، نقش مهمی در عدم ابتلای فرد به بیماری دارد. از جمله مزایای این ماسک‎ها این است که به خوبی روی دهان و بینی را می‎پوشاند و مانع از انتقال هوا از اطراف ماسک می‌شود. همچنین به طور معمول گیره‌ای روی بینی این ماسک‎ها قرار دارد که با تنظیم آن تبادل هوا از اطراف بینی هم مسدود می‎شود. یعنی هوا تنها از طریق فیلتر درون ماسک وارد بدن می‌گردد.

این ماسک همچنین برای مشاغلی نظیر نجارها و نقاش‌ها نیز مناسب است تا از ورود مواد شیمیایی به درون ریه جلوگیری شود.

این ماسک‎ها معمولاً برای استفاده در یک شیفت کاری (8 ساعت) مناسب هستند، مگر این که سازنده ماسک عنوان کند که قابلیت شستشو دارند. در صورتی که قصد استفاده از ماسک‌های سوپاپ دار با قابلیت شستشو را دارید، حتماً بعد از هر بار استفاده و با دقت ماسک را با آب و مایع شوینده بشویید و بگذارید کاملاً خشک شود.

ماسک پارچه ای

با شیوع کرونا و  الزام به استفاده طولانی‌مدت از ماسک در اجتماع، نیاز به ماسک هایی احساس شد که ضمن راحتی استفاده، امکان شستشو و استفاده چندباره را داشته باشند. ماسک‌های پارچه‌ای پاسخ مناسبی به این نیاز جامعه بود.
ماسک‌های پارچه‌ای در انواع مختلفی ارائه شده‌اند. بسیاری از این ماسک‌ها توسط خود استفاده‌کننده دوخته شده‌اند و از این رو ویژگی‌های مشخصی ندارند. اما برخی ماسک‌های پارچه‌ای هم از سوی شرکت‌های معتبر ارائه شده‌‎اند که می‎توان روی قابلیت‌های آن‎ها حساب کرد.

البته ماسک‌های پارچه‌ای برای جلوگیری از انتقال ویروس از بیمار به محیط کارا هستند، اما در صورتی که فرد سالمی قصد استفاده از ماسک برای جلوگیری از ابتلا به بیماری را داشته باشد، لازم است که از ماسک‎های پارچه‌ای فیلتر دار استفاده کند.

بنا بر توصیه منابع بهداشتی، ماسک‌های پارچه‌ای می‎بایست چندلایه باشند و ماسک‌های تک‌لایه کاربرد چندانی در جلوگیری از انتشار ویروس به‌ویژه ویروس کرونا ندارند.

برخی از انواع ماسک‌های پارچه‌ای دارای یک لایه فیلتر قابل تعویض درون خود هستند که باعث می‎شود در جلوگیری از ابتلا به بیماری بسیار کارا باشند.

از بزرگ‌ترین مزیت‎های ماسک‎های پارچه‌ای زیبایی آن‎ها است. ماسک‎های پارچه ای علاوه بر زیبایی کلی که دارند امکان تولید در طرح‎ها و مدل‎های متنوع و دلفریب را دارند که حتی می‎توان آن‎ها را با لباس خود هماهنگ کرد. از همین رو بسیاری از بانوان و افراد صاحب‌ذوق  به این نوع ماسک‎ها علاقه‌مند شده‌اند.

انواع ماسک تنفسی بر اساس سایز

ماسک تنفسی بزرگسال

این ماسک‎ها مناسب اندازه افراد بالغ طراحی و تولید می‎شوند و جوانان تا افراد مسن می‎توانند از آن‎ها استفاده کنند. معمولاً برای خرید این ماسک‎ها نیازی به چک کردن سایز نیست و ماسک‌ها به طور پیش‌فرض اندازه بزرگسال هستند.

ماسک  تنفسی بچگانه

در گذشته با توجه به این که ماسک‎ها بیشتر توسط کادر درمان، آتش‌نشان‎ها و دیگر مشاغل خاص مورد استفاده قرار می‌گرفت، تقریباً همه ماسک‎ها سایز بزرگسال بودند.

امروزه با توجه به گسترش آلودگی هوا و شیوع ویروس کرونا و لزوم محافظت از خردسالان، کودکان و نوجوانان، ماسک‎های مناسب صورت این سنین نیز تولید و به بازار عرضه شده است.

در هنگام خرید ماسک‌های بچگانه حتماً به فروشنده تأکید کنید تا سایز درست را به شما بدهد. خرید اینترنتی این ماسک‎ها هم راهی مطمئن برای انتخاب سایز مناسب است. در هنگام خرید اینترنتی اندازه‎های ماسک را به دقت مطالعه کنید.

انواع ماسک دهان بر اساس استانداردهای پزشکی

گرچه بسیاری از ما با شیوع بیماری کرونا و یا کمی قبل‌تر به دلیل آلودگی هوا با ماسک آشنا شدیم، اما ماسک در دنیای پزشکی سابقه بسیار طولانی دارد. از این رو استاندارهای فراوانی هم برای ماسک‎ها تدوین شده است که برخی از آن‎ها مانند N95 در زبان عامیانه هم شهرت یافته‌اند.

به طور کلی استانداردهای مربوط به ماسک بیشتر مربوط به میزان مقاومت ماسک در برابر نفوذ ذرات ریز (از جمله باکتری‌ها و ویروس‌ها) به درون آن است. مقاومت در برابر روغن هم عامل دیگری در تعیین نوع یک ماسک بر اساس استانداردهای پزشکی است. اگر بخواهیم با شما خودمانی باشیم باید کمی هشدار بدهیم که از این جای مقاله ممکن است کمی حوصله بیشتری بخواهد.

پس با صبر زیبایتان تا انتهای مطلب همراه باشید.

استانداردهای پزشکی ماسک‎ها هم می‎تواند انواع مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‎ها استاندارد آمریکایی و استاندارد اروپایی است. در ادامه انواع ماسک بر اساس هر یک از این استانداردها تشریح شده است.

انواع ماسک دهان و بینی بر اساس استاندارد آمریکایی (NIOSH)

مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) مرجع طبقه‌بندی ماسک در ایالات متحده است. این استاندارد به پالایش ذرات معلق در هوا توجه می‎کند و به توانایی ماسک در حذف گازهای شیمیایی و بخار هوا توجهی ندارد. از این رو در بحث کرونا این استاندارد کاملاً مورد استفاده قرار گرفته است.

بر اساس استاندارد آمریکایی، ماسک‎ها بر اساس دو عامل مهم دسته‌بندی می‎شوند.

میزان مقاومت ماسک در برابر نفوذ ذرات ریز معلق در هوا: این عامل با اعداد 95، 99 و 100 اعلام می‎شود و هر چه این عدد بالاتر باشد، ماسک تنفسی از مقاومت بالاتری برخوردار است. البته لازم به ذکر است که هر سه مورد در استفاده‎های عادی کاملاً قابل اعتماد هستند و گروه‌های 99 و 100 تنها برای کاربردهای خاص (مانند پزشکان درگیر با بیماران کرونایی) کاربرد دارند.

مقاومت ماسک در برابر ذرات معلق روغن در هوا: بر این اساس هم ماسک به سه دسته ماسک‎های N (غیر مقاوم در برابر روغن)، P (مقاوم در برابر روغن) و P (ضد روغن) تقسیم می‎شوند. این معیار هم در کاربردهای معمولی مانند محافظت در برابر ویروس کرونا عامل مهمی نیست و برای کاربردهای خاص تعریف شده است.

با تقاطع این دو عامل ما نوع ماسک مختلف خواهیم داشت که در جدول زیر آورده شده است.

انواع ماسک تنفسی بر اساس استاندارد اروپایی EN149

بر اساس استاندارد اروپایی ماسک‎ها به سه دسته زیر تقسیم می‎شوند:

در بازار ایران بیشتر ماسک‎ها را با استاندارد آمریکایی تقسیم می‎کنند. از این رو، استانداردهای اروپایی چندان برای ما آشنا نیستند.

نحوه استفاده از ماسک‌های تنفسی

برای این که هنگام پوشیدن ماسک، نکات بهداشتی به خوبی رعایت شده و احتمال ابتلا به کرونا کاهش پیدا کند، لازم است نکاتی را به شرح زیر رعایت کنید:

1- پوشیدن ماسک:

قبل از زدن ماسک، دست‎های خود را کاملاً بشویید و یا با ژل ضدعفونی کنید.
بدون این که به قسمت استریل ماسک دست بزنید، ماسک را از طریق کش‎های دو طرف و یا بند آن جلوی صورت بگیرید.

ماسک باید به‌گونه‌ای قرار گیرد که از بالای بینی تا پایین چانه را بپوشاند.

کش ماسک را پشت گوش بیندازید و یا بند ماسک را (در مدل‎های بنددار) از پشت گره بزنید.

2- برداشتن ماسک:

بدون این که به قسمت جلوی ماسک دست بزنید کش‌های ماسک را از پشت گوش‎ها آزاد کنید و یا گره بند ماسک را (در مدل‎های بنددار) باز کنید.

ماسک را درون یک سطل زباله درب دار بیندازید.

دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید و یا ضدعفونی نمایید.

پاسخ به سؤالات شما

مشاوران سایت کرومارکت هر لحظه آماده پاسخگویی به سؤالات شما عزیزان هستند. کافی است با شماره‎های ما تماس بگیرید و یا از طریق بخش نظرات سؤالات خود را مطرح فرمایید.
کارشناسان خبره ما در کوتاه ترین زمان ممکن به سؤالات شما عزیزان پاسخ خواهند داد.
سلامت و بهروزی شما آرزوی ماست.